Διαβητικό πόδι

Με τον όρο «διαβητικό πόδι» χαρακτηρίζονται όλες οι βλάβες των ποδιών διαβητικών ατόμων κάτω από τους αστραγάλους. Το διαβητικό πόδι είναι μία από τις σοβαρότερες επιπλοκές των ασθενών που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη. Υπολογίζεται ότι κάθε μισό λεπτό κάπου στον Κόσμο γίνεται ένας ακρωτηριασμός, εξαιτίας αυτής της επιπλοκής και το 15% των διαβητικών ασθενών θα εμφανίσουν έλκος, συνήθως στο πέλμα και τα δάχτυλα, στη διάρκεια της ζωής τους, ενώ το 14- 24% των διαβητικών ασθενών με έλκος ποδιού θα χρειαστεί ακρωτηριασμό.

Ως υψηλού κινδύνου χαρακτηρίζονται τα άτομα με νευροπάθεια (βλάβες στα αισθητικά νεύρα εξαιτίας του διαβήτη, με συνέπεια το άτομο να μην αντιλαμβάνεται τον πόνο), με περιφερική αγγειοπάθεια (που δημιουργείται εξαιτίας της σοβαρής αρτηριοσκλήρυνσης), με δυσμορφίες όπως κάλους και υπερκερατώσεις, με κακή ρύθμιση του σακχάρου, μειωμένη όραση, μεγάλη ηλικία, ψυχική διαταραχή και παχυσαρκία.

Η νευροπάθεια που εμφανίζεται στην πορεία του διαβήτη αποτελεί τον καθοριστικότερο παράγοντα για την ανάπτυξη διαβητικού ποδιού. Αυτή δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή από τους ασθενείς και γι’ αυτό στις εξετάσεις ρουτίνας των διαβητικών δεν πρέπει να παραλείπεται η εξέταση των ποδιών και ειδικά της αισθητικότητας με ειδικά όργανα. Εκτός από την έλλειψη της αισθητικότητας που οδηγεί σε τραυματισμούς που δεν γίνονται αντιληπτοί, η νευροπάθεια συμβάλλει και στην ξηρότητα του δέρματος.

Η πρόληψη είναι το σημαντικότερο μέτρο της αντιμετώπισης. Η γνώση, η σωστή και επιμελημένη φροντίδα στο διαβητικό πόδι, μπορεί να προλάβει τους περισσότερους ακρωτηριασμούς.

Η ξηρότητα του δέρματος, οι κάλοι, τα νύχια που εισχωρούν στο δέρμα και διάφοροι άλλοι μικροτραυματισμοί δεν γίνονται αντιληπτοί, για το λόγο αυτό τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη πρέπει να επισκέπτονται προληπτικά ειδικό ποδολόγο για να αντιμετωπίζονται τα προβλήματα αυτά, ώστε να προλαμβάνονται ανερχόμενα έλκη και φλεγμονές.

Τα περισσότερα προβλήματα με τα πόδια μπορούν να αποφευχθούν, εάν μάθει κανείς να τα προσέχει καλά. Πρέπει να εξετάζει καθημερινά τα πόδια του και να ενημερώνει το γιατρό ή τον ποδολόγο αμέσως, για οποιοδήποτε πρόβλημα. Να προσέχει εάν υπάρχουν τραυματισμοί και διαφοροποιήσεις στο δέρμα ή στα νύχια. Να εξετάζει τα πόδια κάτω από δυνατό φως. Να χρησιμοποιεί έναν καθρέφτη για να παρατηρεί ολόκληρο το πόδι.

Ο κάθε διαβητικός πρέπει να μάθει να αναγνωρίζει τα πρώτα συμπτώματα των λοιμώξεων. Τέτοια είναι η αυξημένη θερμοκρασία του δέρματος, τα ερεθισμένα σημεία (κόκκινα), όπως επίσης και τα πρησμένα. Πόνος και ευαισθησία, είναι σημάδια ότι λειτουργεί ακόμη το σύστημα συναγερμού του πόνου (δηλαδή υπάρχει αισθητικότητα). Οι λοιμώξεις στα πόδια πρέπει να θεραπεύονται αμέσως από το γιατρό.

Χρειάζεται προσοχή ώστε να γίνει αντιληπτό αν υπάρχει ή αν μειώνεται η αισθητικότητα των ποδιών, διότι έτσι γίνεται προφανές ότι υπάρχει ή όχι νευροπάθεια. Μυρμήγκιασμα στα πόδια, μουδιάσματα ή μία περίεργη αίσθηση σα να βαδίζει κανείς επάνω σε βαμβάκι ή σα να φοράει στενές κάλτσες είναι ένδειξη νευροπάθειας. Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο συμβουλευτείτε γιατρό. Εάν δεν λειτουργεί σωστά το σύστημα συναγερμού του πόνου, τότε οι τραυματισμοί ή τα ακατάλληλα παπούτσια δεν γίνονται αντιληπτά.

Αμυχές, τραύματα, πληγές από τριβή των παπουτσιών, ονυχοκρύπτωση, φλύκταινες (φούσκες) και σχισίματα είναι δυνατό να εμφανιστούν παρ’ όλες τις προσπάθειές σας να προστατεύσετε τα πόδια σας.

Μη φοράτε παπούτσια που πιέζουν τα δάχτυλά σας. Τα στενά παπούτσια μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα όπως υγρά πόδια, μυκητιάσεις, ονυχοκρυπτώσεις, κάλους και υπερκερατώσεις.

Οδηγίες σωστής φροντίδας διαβητικού ποδιού

  • να κάντε ποδόλουτρο καθημερινά, αλλά να μην τα αφήνετε στο νερό πάνω από 5 λεπτά. Η μεγαλύτερη παραμονή στο νερό αφαιρεί το απαραίτητο λίπος από το δέρμα και προκαλεί ελαφρά ξηρότητα και σχισίματα. Να προσέχετε τη θερμοκρασία του νερού,
  • να σκουπίζετε τα πόδια σας καλά, ιδιαίτερα μεταξύ των δακτύλων,
  • να χρησιμοποιείτε υδατική κρέμα για να διατηρείται το δέρμα ελαστικό (προσοχή, όχι κρέμα μεταξύ δακτύλων),
  • να κόβετε τα νύχια σας με πολύ προσοχή και κατά προτίμηση να τα κονταίνετε με λίμα,
  • να παρατηρείτε καθημερινά τα πόδια σας. Να βλέπετε τα πέλματά σας με έναν καθρέφτη. Αν δεν βλέπετε καλά θα πρέπει να ζητάτε τη βοήθεια από ένα μέλος της οικογένειάς σας ή από ένα φιλικό πρόσωπο,
  • να μη περπατάτε ποτέ ξυπόλητοι, υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού,
  • να φοράτε άνετα παπούτσια για να προστατεύετε τα πόδια σας από την πίεση και τη δημιουργία σκληρύνσεων. Να ελέγχετε καθημερινά το εσωτερικό των παπουτσιών σας, έτσι ώστε να μην υπάρχουν σκισίματα στην εσωτερική επιφάνεια καθώς και ξένα αντικείμενα,
  • να χρησιμοποιείτε αντιιδρωτικά προϊόντα και απορροφητική- αντιμηκητιασική πούδρα για τα πόδια που ιδρώνουν,
  • να αποφεύγετε την υπερβολική ζέστη στα πόδια σας. Να μη χρησιμοποιείτε θερμοφόρες ή ηλεκτρικά θερμαινόμενα μαξιλάρια και
  • ποτέ μην αφαιρείτε κάλους μόνοι σας (να απευθύνεστε στον ποδολόγο σας).

Ενδείξεις νευροπάθειας

  • το δέρμα είναι κόκκινο, ζεστό, ξηρό με σκασίματα,
  • υπάρχει ισχυρή τάση σε σκληρύνσεις και ονυχομηκυτιάσεις,
  • υπάρχουν κάλοι, σε θέσεις που δέχονται μεγάλη πίεση,
  • υπάρχει πλατυποδία,
  • το πόδι φαρδαίνει, οι αρθρώσεις πρήζονται και εμφανίζετε πτώση μεταταρσίων και γαμψοδακτυλίες,
  • υπάρχει η αίσθηση μουδιάσματος, μυρμήγκιασμα, μπερδεμένη αίσθηση (δηλαδή αίσθηση ότι τα πόδια είναι κρύα, ενώ είναι ζεστά),
  • υπάρχει αστάθεια βαδίσματος, αίσθηση βαδίσματος πάνω σε βαμβάκι,
  • υπάρχουν πόνοι σε ηρεμία, ιδιαίτερα τη νύχτα, συχνά με κάψιμο (διαπιστώνετε ανακούφιση βαδίζοντας πάνω-κάτω και δροσίζοντάς τα),
  • η αίσθηση μεταξύ ζεστού-κρύου μειώνεται ή εξαφανίζεται,
  • η ευαισθησία στον πόνο ελαττώνεται ή χάνεται και
  • ότι θα έπρεπε να προκαλεί πόνο δεν πονάει πια λ.χ. πολύ στενά παπούτσια, τραυματισμοί, κάψιμο, πίεση

Ενδείξεις ισχαιμίας

  • τα πόδια είναι κρύα,
  • το δέρμα είναι λεπτό, ωχρό ή μελαν, ιδιαίτερα στα δάχτυλα και στο περίγραμμα των ποδιών,
  • πόνοι στις γάμπες ή κράμπες στο βάδισμα (υπάρχει ανακούφιση όταν στέκεστε όρθιοι),
  • οι πόνοι που υπάρχουν όταν ξαπλώνετε, ελαττώνονται όταν κρεμάτε τα πόδια έξω από το κρεβάτι και
  • οι πληγές, οι τραυματισμοί και μέρη που πιέζονται, πονούν.