Ορμόνες και νεφροί
Βασικό διαφορο-διαγνωστικό σημείο της απρόσφορης έκκρισης ADH είναι η αυξημένη ποσότητα Na+ στα ούρα (περισσότερο απ’ ότι σε υπογκαιμικές υπονατριαιμίες), ενώ εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς με νεφρική βλάβη και απρόσφορη έκκριση της ADH. Στην τελευταία περίπτωση ο περιορισμός της προσλαμβανόμενης ποσότητας ύδατος στα 700 ml/24ωρο θα οδηγήσει σε απώλεια 2-3 kg από το σωματικό βάρος μέσα σε 2-3 ημέρες.
Οι κύριοι διεγέρτες έκκρισης της ADH είναι η αύξηση της ωσμωτικής πίεσης και η υπογκαιμία.
Το σύνδρομο κεντρικής απώλειας άλατος είναι διαφορετικό από το σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης ADH, αν και αρχικά το πρώτο θεωρήθηκε μορφή του δεύτερου. Οι διαφορές τους φαίνονται στον παρακάτω πίνακα:
Σύνδρομο κεντρικής απώλειας άλατος | Σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης ADH | |
Na+ πλάσματος | Μειωμένο | Μειωμένο |
Ουρία πλάσματος | Αυξημένη | Χαμηλή ή φυσιολογική |
Αρτηριακή πίεση | Χαμηλή ή ορθοστατική υπόταση | Φυσιολογική |
Κεντρική φλεβική πίεση | Μειωμένη | Φυσιολογική |
Na+ ούρων | Αυξημένο | Αυξημένο |
Όγκος ούρων | Αυξημένος | Φυσιολογικός |
Δίψα | Αυξημένη | Φυσιολογική |
Το σύνδρομο κεντρικής απώλειας άλατος απαντά σε βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος (τραύματα, υπαραχνοειδής αιμορραγία, όγκοι εγκεφάλου και λοιμώξεις του), συνήθως υποχωρεί μετά από 3-4 ημέρες από την έναρξη της βλάβης. Θεωρείται ότι οφείλεται σε αυξημένα επίπεδα κολπικού νατριουρητικού πεπτιδίου. Στις νευροχειρουργικές καταστάσεις το σύνδρομο κεντρικής απώλειας άλατος είναι τελικά συχνότερο από την απρόσφορη έκκριση ADH και πρέπει να διαφορο-διαγιγνώσκονται διότι έχουν τελείως διαφορετική θεραπεία. Το σύνδρομο κεντρικής απώλειας άλατος απαντά σε χορήγηση NaCI ενδοφλεβίως, ενώ το σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης ADH επιδεινώνεται με τη θεραπεία αυτή.
Μεταφορά NaCI κατά μήκος του σωληναρίου και δράση ορμονών | |||
Τμήμα | % διηθούμενου που επαναρροφάται | Μηχανισμός | Κύριος ρυθμιστής |
Εγγύς | 67 | Na+-H+ ανταλλαγέας | AG-II, νορεπινεφρίνη |
Na+-αμινοξέα/οργανικά οξέα συμμεταφορέας | Επινεφρίνη | ||
Na+-H+-CI– ανταλλαγέας | Ντοπαμίνη | ||
Αγκύλη Henle | 25 | Na+-H+-CI– συμμεταφορέας | Αλδοστερόνη |
Άπω | 4 | Na+-H+ συμμεταφορέας | Αλδοστερόνη |
Απώτερο άπω και αθροιστικό | 3 | Na+ κανάλια | Αλδοστερόνη |
Κολπικό νατριουρητικό πεπτίδιο, ουροντιλατίνη |
Ορμονικές επιδράσεις που ρυθμίζουν την επαναρρόφηση του NaCI και του ύδατος | |||
Ορμόνη | Κύριος διεγέρτης | Σημείο επίδρασης | Τελικό αποτέλεσμα |
Αγγειοτενσίνη-II | Αύξηση ρενίνης | Εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο | Αύξηση επαναρρόφησης NaCI και Η2Ο |
Αλδοστερόνη | Αύξηση αγγειοτενσίνης-II, αύξηση Κ+ | Παχύ ανιόν σκέλος αγκύλης, άπω σωληνάριο, αθροιστικό σωληνάριο | Αύξηση επαναρρόφησης NaCI και Η2Ο |
Κολπικό νατριουρητικό πεπτίδιο | Αύξηση εξωκυττάριου όγκου υγρών | Αθροιστικό σωληνάριο | Μείωση Η2Ο και επαναρρόφησης NaCI |
Ουροντιλατίνη | Αύξηση εξωκυττάριου όγκου υγρών | Αθροιστικό σωληνάριο | Μείωση Η2Ο και επαναρ. NaCI |
Συμπαθητικά νεύρα | Αύξηση εξωκυττάριου όγκου υγρών | Εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο, παχύ ανιόν σκέλος αγκύλης Henle, άπω σωληνάριο, αθροιστικό σωληνάριο | Αύξηση επαναρρόφησης NaCI και Η2Ο |
Ντοπαμίνη | Αύξηση εξωκυττάριου όγκου υγρών | Εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο | Μείωση Η2Ο και επαναρρόφησης NaCI |
Αντιδιουρητική ορμόνη | Αύξηση ωσμωτικής πίεσης πλάσματος | Άπω σωληνάριο, αθροιστικό σωληνάριο | Αύξηση επαναρρόφησης Η2Ο |
Μείωση εξωκυττάριου όγκου υγρών |
Στην επινεφριδιακή ανεπάρκεια υπάρχει υπονατριαιμία εξαιτίας αυξημένης έκκρισης ADH λόγω της υπογκαιμίας και εξαιτίας του ότι συνεκκρίνεται μαζί με την ACTH σε απάντηση στον CRF (corticotropin realeasing factor)
Ο υποθυρεοειδισμός διαμέσου μείωσης της καρδιακής παροχής και του GFR αυξάνει τα επίπεδα της ADH και οδηγεί σε υπονατριαιμία. Η επιβεβαίωση της διάγνωσης γίνεται με εργαστηριακό έλεγχο της θυρεοειδικής λειτουργίας
Τα επίπεδα της PTH και των γλυκοκορτικοειδών αυξάνουν σε οξέωση και οι ορμόνες αυτές διεγείρουν την αμμωνιογέννεση στα εγγύς σωληνάρια. Τα γλυκοκορτικοειδή διεγείρουν και τη γλυκονεογέννεση.