Ορμόνες και νεφροί

Βασικό διαφορο-διαγνωστικό σημείο της απρόσφορης έκκρισης ADH είναι η αυξημένη ποσότητα Na+ στα ούρα (περισσότερο απ’ ότι σε υπογκαιμικές υπονατριαιμίες), ενώ εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς με νεφρική βλάβη και απρόσφορη έκκριση της ADH. Στην τελευταία περίπτωση ο περιορισμός της προσλαμβανόμενης ποσότητας ύδατος στα 700 ml/24ωρο θα οδηγήσει σε απώλεια 2-3 kg από το σωματικό βάρος μέσα σε 2-3 ημέρες.

Οι κύριοι διεγέρτες έκκρισης της ADH είναι η αύξηση της ωσμωτικής πίεσης και η υπογκαιμία.

Το σύνδρομο κεντρικής απώλειας άλατος είναι διαφορετικό από το σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης ADH, αν και αρχικά το πρώτο θεωρήθηκε μορφή του δεύτερου. Οι διαφορές τους φαίνονται στον παρακάτω πίνακα:

 Σύνδρομο κεντρικής απώλειας άλατοςΣύνδρομο απρόσφορης έκκρισης ADH
Na+ πλάσματοςΜειωμένοΜειωμένο
Ουρία πλάσματοςΑυξημένηΧαμηλή ή φυσιολογική
Αρτηριακή πίεσηΧαμηλή ή ορθοστατική υπότασηΦυσιολογική
Κεντρική φλεβική πίεσηΜειωμένηΦυσιολογική
Na+ ούρωνΑυξημένοΑυξημένο
Όγκος ούρωνΑυξημένοςΦυσιολογικός
ΔίψαΑυξημένηΦυσιολογική
Πίνακας 1: Διαφορική διάγνωση συνδρόμου κεντρικής απώλειας άλατος και συνδρόμου απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης

Το σύνδρομο κεντρικής απώλειας άλατος απαντά σε βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος (τραύματα, υπαραχνοειδής αιμορραγία, όγκοι εγκεφάλου και λοιμώξεις του), συνήθως υποχωρεί μετά από 3-4 ημέρες από την έναρξη της βλάβης. Θεωρείται ότι οφείλεται σε αυξημένα επίπεδα κολπικού νατριουρητικού πεπτιδίου. Στις νευροχειρουργικές καταστάσεις το σύνδρομο κεντρικής απώλειας άλατος είναι τελικά συχνότερο από την απρόσφορη έκκριση ADH και πρέπει να διαφορο-διαγιγνώσκονται διότι έχουν τελείως διαφορετική θεραπεία. Το σύνδρομο κεντρικής απώλειας άλατος απαντά σε χορήγηση NaCI ενδοφλεβίως, ενώ το σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης ADH επιδεινώνεται με τη θεραπεία αυτή.

Μεταφορά NaCI κατά μήκος του σωληναρίου και δράση ορμονών
Τμήμα% διηθούμενου που επαναρροφάταιΜηχανισμόςΚύριος ρυθμιστής
Εγγύς67Na+-H+ ανταλλαγέαςAG-II, νορεπινεφρίνη
  Na+-αμινοξέα/οργανικά οξέα συμμεταφορέαςΕπινεφρίνη
  Na+-H+-CI ανταλλαγέαςΝτοπαμίνη
    
Αγκύλη Henle25Na+-H+-CI συμμεταφορέαςΑλδοστερόνη
Άπω4Na+-H+ συμμεταφορέαςΑλδοστερόνη
Απώτερο άπω και αθροιστικό3Na+ κανάλιαΑλδοστερόνη
   Κολπικό νατριουρητικό πεπτίδιο, ουροντιλατίνη
Πίνακας 2: Επίδραση ορμονών στην επαναρρόφηση ή έκκριση ιόντων και ύδατος στα διάφορα τμήματα των σωληναρίων
Ορμονικές επιδράσεις που ρυθμίζουν την επαναρρόφηση του NaCI και του ύδατος
ΟρμόνηΚύριος διεγέρτηςΣημείο επίδρασηςΤελικό αποτέλεσμα
Αγγειοτενσίνη-IIΑύξηση ρενίνηςΕγγύς εσπειραμένο σωληνάριοΑύξηση επαναρρόφησης NaCI και Η2Ο
ΑλδοστερόνηΑύξηση αγγειοτενσίνης-II, αύξηση Κ+Παχύ ανιόν σκέλος αγκύλης, άπω σωληνάριο, αθροιστικό σωληνάριοΑύξηση επαναρρόφησης NaCI και Η2Ο
Κολπικό νατριουρητικό πεπτίδιοΑύξηση εξωκυττάριου όγκου υγρώνΑθροιστικό σωληνάριοΜείωση Η2Ο και επαναρρόφησης NaCI
ΟυροντιλατίνηΑύξηση εξωκυττάριου όγκου υγρώνΑθροιστικό σωληνάριοΜείωση Η2Ο και επαναρ. NaCI
Συμπαθητικά νεύραΑύξηση εξωκυττάριου όγκου υγρώνΕγγύς εσπειραμένο σωληνάριο, παχύ ανιόν σκέλος αγκύλης Henle, άπω σωληνάριο, αθροιστικό σωληνάριοΑύξηση επαναρρόφησης NaCI και Η2Ο
ΝτοπαμίνηΑύξηση εξωκυττάριου όγκου υγρώνΕγγύς εσπειραμένο σωληνάριοΜείωση Η2Ο και επαναρρόφησης NaCI
Αντιδιουρητική ορμόνηΑύξηση ωσμωτικής πίεσης πλάσματοςΆπω σωληνάριο, αθροιστικό σωληνάριοΑύξηση επαναρρόφησης Η2Ο
  Μείωση εξωκυττάριου όγκου υγρών  
Πίνακας 3: Επιδράσεις ορμονών στα σωληνάρια

Στην επινεφριδιακή ανεπάρκεια υπάρχει υπονατριαιμία εξαιτίας αυξημένης έκκρισης ADH λόγω της υπογκαιμίας και εξαιτίας του ότι συνεκκρίνεται μαζί με την ACTH σε απάντηση στον CRF (corticotropin realeasing factor)

Ο υποθυρεοειδισμός διαμέσου μείωσης της καρδιακής παροχής και του GFR αυξάνει τα επίπεδα της ADH και οδηγεί σε υπονατριαιμία. Η επιβεβαίωση της διάγνωσης γίνεται με εργαστηριακό έλεγχο της θυρεοειδικής λειτουργίας

Τα επίπεδα της PTH και των γλυκοκορτικοειδών αυξάνουν σε οξέωση και οι ορμόνες αυτές διεγείρουν την αμμωνιογέννεση στα εγγύς σωληνάρια. Τα γλυκοκορτικοειδή διεγείρουν και τη γλυκονεογέννεση.